Duizenden bommen en granaten werden er in de Tweede Wereldoorlog afgeworpen en afgeschoten boven Nederland. Een deel daarvan ontplofte niet. Zo’n scherpe granaat wil je niet opscheppen als je een vaargeul uitbaggert.

Dus dobbert er sinds half september een scheepje voor de kust van Uitdam om mogelijke nog niet ontplofte explosieven op te sporen. Ten noorden en ten zuiden van het dorp worden straks twee vaargeulen gebaggerd richting loswallen. Die zijn bedoeld voor de versterking van de Markermeerdijken die volgend jaar van start gaat. De loswallen komen bezuiden de camping en bij Kaap Uitdam. Maar eerst is er dus een ’bomcheck’ om te zorgen dat de kust veilig is voor de baggeraars. Dat gebeurt niet op goed geluk, zegt omgevingsmanager Bas van den Heuvel van de Alliantie Markermeerdijken. ,,Er is eerst historisch onderzoek gedaan naar Ongesprongen Conventionele Explosieven, zoals dat officieel heet. Zeven tot vijftien procent van die explosieven zijn niet afgegaan, dus kunnen ze gevaar opleveren bij bouwwerkzaamheden.’’

Bij het onderzoek in archieven en op kaarten zijn drie hot spots gevonden. Ver voor de kust van Hoorn is een vliegtuig neergestort, maar dat levert volgens Van den Heuvel geen gevaar op tijdens de dijkversterking. Daar is voor de bouwwerkzaamheden geen bommenonderzoek nodig. Bij Durgerdam is ook een vliegtuig neergestort waar mogelijk nog bommen of munitie in zitten. Dat vliegtuigwrak wordt volgend jaar onderzocht. Bij Uitdam gaat het nu om onderzoeksgebieden die in het schootsveld van fort Pampus lagen. Daar is in de oorlog geschut afgevuurd, voornamelijk om te oefenen. Maar bij het baggeren van vaargeulen in dat gebied wordt ieder risico uitgesloten. De vaargeul wordt 3,5 meter diep terwijl het er langs de kust nu een meter diep is.

De Explosives Clearance Group is door de Alliantie ingehuurd om met een boot met multisensor de bodem af te speuren. Ongeveer driekwart van het te onderzoeken gebied is volgens Van den Heuvel inmiddels gescanned. Als de data zijn verwerkt, is pas duidelijk of er mogelijk explosieven liggen. ,,Ze zien met de apparatuur van een conservenblikje tot een granaat, maar er kan ook een scheepsanker liggen waar de multisensor op reageert’’, zegt Van den Heuvel.

Als er bij de data-analyse een vermoeden is van een metalen voorwerp dat mogelijk een explosief kan zijn, gaan duikers dat onderzoeken. Speciaal opgeleide duikers, want het is een risicovol klusje. ,,Met spuitlansen en stofzuigers maken ze het metalen object vrij. Door alles wat dan opdwarrelt zie je onder water geen hand meer voor ogen, dus moeten ze op de tast het object onderzoeken.’’ Is er sprake van een explosief dan wordt de Explosieven Opruimingsdienst Defensie ingeschakeld om de boel onschadelijk te maken.

Bron: Noord-Hollands Dagblad, 10 oktober 2018